गोक्षुरा (ट्रिब्युलस)

गोक्षुरा (ट्रिब्युलस टेरेस्ट्रिस) ही रोगप्रतिकार शक्ती वाढवणारी, कामोत्तेजक, तसेच पुनरुज्जीवन प्रभावांसाठी एक प्रमुख आयुर्वेदिक वनस्पती आहे.^(HR/1)

या वनस्पतीची फळे गायीच्या खुरांसारखी असल्यामुळे त्याचे नाव दोन संस्कृत शब्दांवरून पडले आहे: ‘गो’ म्हणजे गाय आणि ‘अक्षुरा’ म्हणजे खूर. जेव्हा गोखशुराला अश्वगंधा सोबत एकत्र केले जाते तेव्हा ते तग धरण्याची क्षमता वाढवण्यास मदत करते, जे शरीर सौष्ठव आणि ऍथलेटिक कामगिरी वाढवण्यासाठी उत्कृष्ट आहे. नैसर्गिक कामोत्तेजक म्हणून, लैंगिक रोग जसे की स्थापना बिघडलेले कार्य यावर उपचार करण्यासाठी देखील मोठ्या प्रमाणावर वापरले जाते. गोक्षुराला आयुर्वेदात त्रिदोष संतुलित करण्यास सांगितले आहे. त्याच्या म्युट्रल (लघवीचे प्रमाण वाढवणारा पदार्थ) गुणधर्मांमुळे, याचा उपयोग मूत्र समस्यांवर उपचार करण्यासाठी देखील केला जातो. तुम्ही जर रक्तदाबाची औषधे वापरत असाल, तर गोक्षुरा घेण्यापूर्वी तुम्ही तुमच्या डॉक्टरांना भेटावे.

गोक्षुरा म्हणूनही ओळखले जाते :- ट्रिब्युलस टेरेस्ट्रिस, गोकसुरका, त्रिकनाटा, लहान कॅल्ट्रोप, डेव्हिल्स काटा, शेळीचे डोके, पंक्चर वेल, गोखरु, गोखुरी, गोक्षरा, शारत्ते, पल्लेरुवेरू, नेरिंजिल, बेटागोखारू, भाखरा, गोखरू, नेग्गीलू, गोखरी, मिचिरकखंड,

गोक्षुरा पासून प्राप्त होतो :- वनस्पती

गोक्षुराचे उपयोग आणि फायदे:-

अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, गोक्षुरा (ट्रिब्युलस टेरेस्ट्रिस) चे उपयोग आणि फायदे खाली नमूद केले आहेत.^(HR/2)

• ऍथलेटिक कामगिरी : क्रीडा कामगिरीमध्ये गोक्षुराच्या महत्त्वाचा बॅकअप घेण्यासाठी पुरेसा वैज्ञानिक डेटा नाही.
  त्याच्या गुरु (भारी) आणि वृष्य (कामोत्तेजक) वैशिष्ट्यांमुळे, गोक्षुरा ऊर्जा आणि चैतन्य वाढवून ऍथलेटिक कामगिरी सुधारतो. टिपा: 1. एक चतुर्थांश ते अर्धा चमचा गोक्षुरा पावडर घ्या. 2. दुधात एकत्र करा आणि जेवणानंतर दिवसातून दोनदा प्या.
• इरेक्टाइल डिसफंक्शन : गोक्षुरामध्ये आढळणारे सॅपोनिन्स लिंगाच्या ऊतींना बळकट करून आणि शिश्नाच्या उभारणीत सुधारणा करून इरेक्टाइल डिसफंक्शनच्या उपचारात मदत करतात. गोक्षुरा अर्कामुळे एका प्रयोगात (इरेक्टाइल फंक्शनचे शारीरिक चिन्हक) ICP किंवा इंट्राकॅव्हर्नस प्रेशरमध्ये लक्षणीय वाढ झाली.
  गुरू (जड) आणि वृष्य (कामोद्गार) वैशिष्ट्यांमुळे, गोक्षुरा ऊर्जा, चैतन्य वाढवण्यास मदत करते आणि लिंगाच्या ऊतींना बळकट करते, ज्यामुळे लिंगाची उभारणी सुधारते. हे एकत्र वापरल्यास इरेक्टाइल डिसफंक्शनची लक्षणे दूर करण्यास मदत करते.
• वंध्यत्व : गोक्षुरा हे एक शक्तिशाली कामोत्तेजक आहे जे पुरुषांची लैंगिक इच्छा सुधारण्यासाठी दर्शविले गेले आहे. गोक्षुरामधील सक्रिय फायटोकेमिकल्स टेस्टोस्टेरॉनची पातळी वाढवतात आणि शुक्राणूंची गुणवत्ता आणि प्रमाण देखील सुधारतात. हे पुरुष वंध्यत्वाच्या उपचारात मदत करू शकते. 1. 250 मिली दूध 20 ग्रॅम गोक्षुराच्या फुलांनी उकळून आणा. 2. हे मिश्रण गाळून सकाळी आणि संध्याकाळी प्या.
• सौम्य प्रोस्टेटिक हायपरप्लासिया : अभ्यासानुसार, गोक्षुरा प्रोस्टेट ग्रंथीच्या समस्या जसे की सौम्य प्रोस्टेटिक हायपरप्लासियाच्या उपचारांमध्ये फायदेशीर ठरू शकते. हे मूत्र प्रवाह वाढवते आणि मूत्राशय जवळजवळ पूर्ण रिकामे होण्यास मदत करते, परिणामी लघवी कमी होते. हे प्रोस्टेट वाढण्याची चिन्हे आणि लक्षणे कमी करण्यास मदत करू शकते. 1. दोन चमचे फळ घ्या आणि ते बारीक चिरून घ्या. 2. दोन कप पाण्यात, सुमारे अर्धे पाणी संपेपर्यंत ते उकळी आणा. 3. हे मिश्रण एक कप घ्या आणि ते प्या. 4. अधिक चवदार पेयसाठी, ते साखर आणि दुधासह एकत्र करा.
  म्युट्राल (लघवीचे प्रमाण वाढवणारा पदार्थ) आणि सीता (थंड) गुणांमुळे, गोक्षुरा सौम्य प्रोस्टेटिक हायपरप्लासिया (BPH) किंवा वाढलेल्या प्रोस्टेट ग्रंथीला मदत करू शकतो. हे लघवीचे उत्पादन वाढवण्यास तसेच लघवी करताना सूज आणि जळजळ कमी करण्यास मदत करते.
• लैंगिक इच्छा वाढवणे : गोक्षुरा कमी सेक्स ड्राइव्ह असलेल्या स्त्रियांमध्ये कामवासना वाढवते असे मानले जाते. हे ऊर्जा आणि जोम वाढविण्यात देखील मदत करते.
  गोक्षुरा त्याच्या वृष्य (कामोत्तेजक) गुणामुळे स्त्री आणि पुरुष दोघांमध्ये कामवासना आणि जोम सुधारतो.
• एनजाइना (हृदयाशी संबंधित छातीत दुखणे) : गोक्षुरामध्ये ट्रायब्युलोसिन, एक सॅपोनिन समाविष्ट आहे जे निरोगी हृदयाची देखभाल करण्यास मदत करते. ट्रायब्युलोसिन अरुंद धमन्यांच्या विस्तारात मदत करते, ज्यामुळे हृदयाला रक्तपुरवठा सुधारतो. हे कोरोनरी हृदयरोगाचा धोका आणि त्यासोबत येणारी वेदना आणि अस्वस्थता कमी करण्यात मदत करू शकते.
• कर्करोग : गोक्षुरा कर्करोगाच्या उपचारात प्रभावी ठरू शकतो कारण ते अपोप्टोसिसला चालना देते आणि कर्करोग नसलेल्या पेशींना कोणतीही हानी पोहोचवत नाही. त्यामध्ये अँटी-प्रोलिफेरेटिव्ह गुणधर्म देखील आहेत, ज्यामुळे कर्करोगाच्या पेशी हळूहळू वाढू शकतात.
• फुशारकी (गॅस निर्मिती) : पोट फुगण्यामध्ये गोक्षुराच्या भूमिकेचा बॅकअप घेण्यासाठी पुरेसा वैज्ञानिक डेटा नाही.
  दीपन (भूक वाढवणारे) कार्यामुळे, जे अन्न कार्यक्षमतेने पचण्यास मदत करते आणि आतड्यात वायूच्या विकासास प्रतिबंध करते, गोक्षुरा पचनास मदत करते आणि आतड्यांतील वायूपासून मुक्त होते.
• इसब : एक्झामामध्ये गोक्षुराच्या भूमिकेचा बॅकअप घेण्यासाठी पुरेसा वैज्ञानिक डेटा नाही.
  रोपण (उपचार) गुणधर्मामुळे, गोक्षुरा त्वचेच्या विकारांपासून आराम देते जसे की एक्जिमा, त्वचेची जळजळ, खाज सुटणे आणि उद्रेक.

Video Tutorial

गोक्षुरा वापरताना घ्यावयाची खबरदारी:-

अनेक वैज्ञानिक अभ्यासानुसार, गोक्षुरा (ट्रिब्युलस टेरेस्ट्रिस) घेताना खालील सावधगिरी बाळगणे आवश्यक आहे.^(HR/3)

• गोक्षुरामध्ये लघवीचे प्रमाण वाढवणारा परिणाम आहे (लघवीचे प्रमाण वाढवणे). त्यामुळे लघवीचे प्रमाण वाढवणारे औषध प्रभाव असलेल्या इतर औषधांव्यतिरिक्त गोक्षुरा काळजीपूर्वक वापरण्याची शिफारस केली जाते.

• गोक्षुरा घेताना विशेष खबरदारी घ्यावी:-

  अनेक वैज्ञानिक अभ्यासानुसार, गोक्षुरा (ट्रिब्युलस टेरेस्ट्रिस) घेताना खालील विशेष खबरदारी घेणे आवश्यक आहे.^(HR/4)

  • स्तनपान : संपूर्ण नर्सिंगमध्ये गोक्षुराच्या सुरक्षेचा पुरेसा अभ्यास नसल्यामुळे, ते रोखणे उत्तम आहे.
  • मधुमेहाचे रुग्ण : गोक्षुरामध्ये रक्तातील ग्लुकोजची पातळी कमी करण्याची शक्यता असते. परिणामी, तुम्ही गोक्षुरा हे अँटी-डायबेटिक औषधासोबत वापरत असल्यास, तुम्ही तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी पहा.
  • गर्भधारणा : गोक्षुराला गरोदर असताना प्रतिबंधित केले पाहिजे कारण त्यामुळे गर्भपात होऊ शकतो. प्राणी संशोधन अभ्यासानुसार, गोक्षुरा गर्भाच्या मनाच्या व्यावहारिक विकासावर परिणाम करू शकतो.
  • ऍलर्जी : ऍलर्जीच्या प्रतिक्रियेची चाचणी घेण्यासाठी, सुरुवातीला गोक्षुरा एका लहान भागात वापरा. ज्या लोकांना गोक्षुरा किंवा त्याच्या घटकांची ऍलर्जी आहे त्यांनी फक्त डॉक्टरांच्या मदतीने त्याचा वापर करावा.

  गोक्षुरा कसा घ्यावा:-

  अनेक वैज्ञानिक अभ्यासानुसार, गोक्षुरा (ट्रिब्युलस टेरेस्ट्रिस) खाली नमूद केलेल्या पद्धतींमध्ये घेता येईल.^(HR/5)

  • गोक्षुरा चूर्ण : गोक्षुरा चूर्णाचा चौथा ते अर्धा चमचा घ्या. ते मधात मिसळा किंवा दुधासह घ्या, डिश नंतर दिवसातून दोन वेळा.
  • गोक्षुरा टॅब्लेट : एक ते दोन गोक्षुरा टॅब्लेट संगणक घ्या. दिवसातून दोनदा पाककृतींनंतर ते पाण्याने प्या.
  • गोक्षुरा कॅप्सूल : एक ते २ गोक्षुरा कॅप्सूल घ्या ते जेवणानंतर, दिवसातून दोनदा पाण्याने गिळून घ्या.
  • गोक्षुरा क्वाथ : 4 ते 6 चमचे गोक्षुरा क्वाथ घ्या. मध किंवा पाण्यात मिसळा आणि दिवसातून 2 वेळा डिश नंतर घ्या.
  • गुलाबजलासह गोक्षुरा : चौथ्या ते अर्धा चमचे गोक्षुरा पेस्ट किंवा पावडर घ्या. त्यात वाढलेले पाणी मिसळा आणि चेहऱ्यावर तसेच मानेवर समान रीतीने वापरा. पाच ते सात मिनिटे बसू द्या. नळाच्या पाण्याने आंघोळ करा, त्वचेचे वृद्धत्व आणि निस्तेजपणा दूर करण्यासाठी आठवड्यातून दोनदा ही प्रक्रिया वापरा.

  गोक्षुरा किती घ्यावा:-

  अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, गोक्षुरा (ट्रिब्युलस टेरेस्ट्रिस) खाली नमूद केलेल्या प्रमाणात घेतले पाहिजे.^(HR/6)

  • गोक्षुरा चूर्ण : एक चौथा ते अर्धा टीस्पून, दिवसातून दोन वेळा.
  • गोक्षुरा टॅब्लेट : एक ते दोन टॅबलेट संगणक, दिवसातून दोन वेळा.
  • गोक्षुरा कॅप्सूल : एक ते दोन कॅप्सूल, दिवसातून दोन वेळा.
  • गोक्षुरा पावडर : अर्धा ते एक चमचे किंवा तुमच्या गरजेनुसार.

  गोक्षुराचे दुष्परिणाम:-

  अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, गोक्षुरा (ट्रिब्युलस टेरेस्ट्रिस) घेताना खालील दुष्परिणाम विचारात घेणे आवश्यक आहे.^(HR/7)

  • पोटदुखी
  • मळमळ
  • अतिसार
  • उलट्या होणे
  • बद्धकोष्ठता
  • झोपेत अडचण

  गोक्षुराशी संबंधित वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न:-

  Question. हिमालयीन गोक्षुरा म्हणजे काय?

  Answer. हिमालय ड्रग फर्मची हिमालयन गोक्षुरा ही एक अपवादात्मक नैसर्गिक चिकित्सा आहे. त्यात गोक्षुरा अर्काचा समावेश असल्याने पुरुषांच्या लैंगिक समस्यांसाठी ते उपयुक्त ठरेल असा विचार आहे.

  Question. मी गोक्षुरा कोठे खरेदी करू शकतो?

  Answer. गोक्षुरा आयुर्वेदिक दुकानांमध्ये आणि इंटरनेटवर मोठ्या प्रमाणावर उपलब्ध आहे.

  Question. गोक्षुरा बॉडीबिल्डिंगमध्ये मदत करतो का?

  Answer. अल्कलॉइड्स (सॅपोनिन्स) तसेच ग्लायकोसाइड्स सारख्या नैसर्गिकरित्या ऊर्जावान रासायनिक घटकांमुळे, गोक्षुरा सप्लिमेंटेशन स्नायूंच्या ऊतींच्या शक्तीव्यतिरिक्त टेस्टोस्टेरॉन वाढवू शकते, एका अभ्यासानुसार.

  त्याच्या तज्ञ (भारी) आणि वृष्य (कामोत्तेजक) गुणधर्मांमुळे, गोक्षुरा हे शरीर सौष्ठवसाठी एक पसंतीचे पूरक आहे. हे तुमची उर्जा पातळी आणि चैतन्य वाढवण्यास मदत करते.

  Question. गोक्षुरा मधुमेहासाठी चांगला आहे का?

  Answer. गोक्षुरामध्ये सॅपोनिन असते, ज्यामुळे रक्तातील साखरेची पातळी कमी होते. त्याच्या अँटिऑक्सिडंट गुणधर्मांमुळे, ते लोशन ग्लुकोज, सीरम ट्रायग्लिसराइड आणि लोशन कोलेस्ट्रॉल अंश कमी करण्यास मदत करते.

  गोक्षुराचे मुत्रल (लघवीचे प्रमाण वाढवणारा पदार्थ) उच्च गुण शरीरातील दूषित पदार्थ काढून रक्तातील ग्लुकोजच्या पातळीचे व्यवस्थापन करण्यास मदत करतात. हे अतिरिक्त रक्तातील साखरेचे प्रमाण वाढविणारी अमा (खराब पचनामुळे शरीरातील विषारी अवशेष) काढून टाकून चयापचय प्रक्रियेस मदत करते.

  Question. यूरिक ऍसिडची पातळी कमी करण्यासाठी गोक्षुरा चांगला आहे का?

  Answer. गोक्षुरा येथे प्रतिलिथिक कार्य उच्च असल्याचा दावा केला जातो. हे केवळ यूरिक ऍसिडची पातळी कमी करत नाही, परंतु ते हायपरॉक्सालुरिया (लघवीमध्ये खूप जास्त ऑक्सलेट उत्सर्जन) होण्याचा धोका देखील कमी करते, ज्यामुळे मूत्रपिंड दगड होऊ शकतात. गोक्षुराचे अँटिलिथिक कार्य शक्तिशाली निरोगी प्रोटीन बायोमोलेक्यूल्सच्या उपस्थितीशी जोडलेले आहे.

  गोक्षुराची म्युट्रल (लघवीचे प्रमाण वाढवणारा पदार्थ) निवासी गुणधर्म मूत्र प्रवाह वाढवून तसेच शरीरातील विषारी पदार्थ काढून टाकण्यास मदत करून यूरिक ऍसिडचे प्रमाण कमी करण्यास मदत करते. हे अमावा (चुकीच्या पचनामुळे शरीरातील विषारी शिल्लक) काढून टाकून आणि अतिरिक्त यूरिक ऍसिड तयार होण्यास प्रतिबंध करून चयापचय प्रक्रियेस मदत करते.

  Question. गोक्षुरा किडनी स्टोनवर उपचार करू शकतो का?

  Answer. त्यात पोटॅशियम तसेच नायट्रेट्स असल्याने, गोक्षुरा मूत्रपिंडाच्या खडकांना डायरेसिस (अतिरिक्त मीठ तसेच पाणी काढून टाकणे) होण्यास मदत करू शकते. हे आधीच तयार झालेले मूत्रपिंड दगड विरघळण्यास मदत करते तसेच युरिया आणि यूरिक ऍसिड डिस्चार्जिंगची जाहिरात करते.

  गोक्षुराच्या मुत्रल (लघवीचे प्रमाण वाढवणारा पदार्थ) निवासी गुणधर्म लघवीचा प्रवाह वाढवते आणि मूत्र प्रणाली तसेच मूत्रपिंडातील दूषित घटकांपासून मुक्त होण्यास मदत करते, ज्यामुळे मूत्रपिंड दगडांचा धोका कमी होतो. हे चयापचय गती वाढवण्यास मदत करते तसेच त्याच्या अमामुळे (चुकीच्या पचनामुळे शरीरातील विषारी शिल्लक) प्रकृतीपासून मुक्त होण्यामुळे किडनी स्टोन तयार होण्यास प्रतिबंध करते.

  Question. गोक्षुरा रक्तदाब राखण्यास मदत करते का?

  Answer. गोक्षुरामध्ये लघवीचे प्रमाण वाढवणारा पदार्थ निवासी गुणधर्मांचा समावेश आहे, ज्याचा अर्थ असा होतो की ते शरीराला अतिरिक्त क्षार आणि पाणी काढून टाकण्यास मदत करते, उच्च रक्तदाब कमी करते. हलका ते गंभीर उच्च रक्तदाब असलेले ग्राहक ज्यांना द्रवपदार्थ टिकून राहण्याचा अनुभव येत आहे ते गोक्षुराचा लाभ घेऊ शकतात. अलीकडील संशोधनानुसार, गोक्षुरा सिस्टोलिक, डायस्टोलिक कमी करते आणि हृदय गती वाढवताना धमनी तणाव दर्शवते.

  गोक्षुराचे म्युट्रल (लघवीचे प्रमाण वाढवणारा पदार्थ) होम लघवीचे परिणाम वाढवून रक्तदाब हाताळण्यास मदत करते आणि उच्च रक्तदाब निर्माण करणारे विषारी पदार्थ आणि शरीरातील अतिरिक्त द्रव देखील काढून टाकण्यास मदत करते.

  Question. गोक्षुरा चरबी जाळण्यास मदत करते का?

  Answer. नाही, गोक्षुराच्या फॅट-बर्निंग क्षमतेचे समर्थन करण्यासाठी पुरेसा क्लिनिकल डेटा नाही. दुसरीकडे, गोक्षुरामध्ये अँटिऑक्सिडेंट इमारती आहेत ज्या चयापचय प्रक्रिया मजबूत करण्यास मदत करतात आणि परिणामी, वजन कमी करण्यास तसेच वजन कमी करण्यास मदत करतात.

  Question. पॉलीसिस्टिक ओव्हरी सिंड्रोम (PCOS) साठी गोक्षुरा उपयुक्त आहे का?

  Answer. होय, Gokshura हे पॉलीसिस्टिक डिम्बग्रंथि विकारावर मदत करते असे मानले जाते. वाढलेली अंडाशय, जोडलेले पुरुष हार्मोनल एजंट, तसेच ओव्हुलेशनची अनुपस्थिती हे PCOS चे काही संकेत आहेत. गोक्षुरातील विशिष्ट खनिजे डिम्बग्रंथि निरोगीपणाच्या व्यवस्थापनात मदत करू शकतात आणि ओव्हुलेशन आणि प्रजननक्षमतेसाठी आवश्यक हार्मोनल घटकांची पातळी देखील वाढवू शकतात.

  Question. गोक्षुरा योनीतून स्त्राव रोखण्यास मदत करते का?

  Answer. योनि स्रावात गोक्षुराची भूमिका सुचवण्यासाठी वैज्ञानिक पुरावे हवे आहेत. तरीसुद्धा, गोक्षुरामध्ये रासायनिक भाग आहेत जे जिवाणू किंवा यीस्ट संसर्ग, हार्मोनल असंतुलन, सूज किंवा मूत्रमार्गात संक्रमण (UTI) द्वारे आणलेल्या योनीतून स्त्राव कमी करण्यास मदत करू शकतात.

  सूक्ष्मजीव किंवा विषाणूजन्य संसर्गामुळे जननेंद्रियाच्या भागात सूज येते तेव्हा योनीतून स्त्राव होतो. हे सूजलेल्या पित्ताच्या परिणामी घडते, ज्यामुळे वेदना आणि वेदना होतात. म्युट्राल (लघवीचे प्रमाण वाढवणारा पदार्थ) तसेच सीता (आश्चर्यकारक) गुणांमुळे, गोक्षुरा योनीतून स्त्राव नियंत्रित करण्यास मदत करते. हे सतत लघवी सुरू करून विषारी पदार्थ काढून टाकण्यास मदत करते.

  SUMMARY

  या वनस्पतीची फळे गाईच्या खुरांसारखी दिसू लागल्याने, त्याचे नाव दोन संस्कृत शब्दांवरून पडले आहे: ‘गो’ सूचित करणारा गाय आणि ‘अक्षुरा’ सूचित करतो. जेव्हा गोखशुराला अश्वगंधा सोबत एकत्र केले जाते तेव्हा ते सहनशक्ती वाढवण्यास मदत करते, जे स्नायूंच्या निर्मितीसाठी तसेच ऍथलेटिक कार्यक्षमतेला चालना देण्यासाठी उत्कृष्ट आहे.