Shankhpushpi (Convolvulus pluricaulis)

शंखपुष्पी, याला श्यामक्तांता म्हणूनही ओळखले जाते, ही वैद्यकीय गुणधर्म असलेली हंगामी औषधी वनस्पती आहे.^(HR/1)

त्याच्या सौम्य रेचक गुणधर्मांमुळे, ते पचन आणि बद्धकोष्ठता आराम करण्यास मदत करते. त्याच्या अँटीडिप्रेसंट गुणधर्मांमुळे, ते मानसिक निरोगीपणाला प्रोत्साहन देते आणि नैराश्याच्या उपचारात मदत करू शकते. आयुर्वेदानुसार शंखपुष्पी मेंदूला आराम देण्यास आणि तणाव आणि चिंता कमी करण्यास मदत करते. याच्या मध्या (बुद्धीमत्तेला मदत करते) कार्यामुळे, ते मेंदूचे टॉनिक म्हणून काम करून स्मरणशक्ती सुधारते. स्मरणशक्ती आणि लक्ष केंद्रित करण्यासाठी, शंखपुष्पी पावडर कोमट दूध किंवा पाण्यात मिसळा. मानसिक कार्यक्षमता वाढवण्यासाठी शंखपुष्पी गोळ्या आणि कॅप्सूलचा देखील वापर केला जाऊ शकतो. शंखपुष्पीचे रसायन (पुनरुज्जीवन) गुणधर्म सुरकुत्या व्यवस्थापन आणि वृद्धत्व रोखण्यासाठी मदत करू शकतात. रोपण (उपचार) कार्यामुळे, शंखपुष्पी पावडर त्वचेवर वापरल्याने मुरुम आणि जखमा बरे होण्यास मदत होते. त्याच्या रसायन (पुनरुत्थान) गुणधर्मांमुळे, शंखपुष्पी तेल टाळू आणि केसांना वापरल्याने केस गळणे थांबते आणि केसांच्या वाढीस प्रोत्साहन मिळते.

शंखपुष्पी या नावानेही ओळखले जाते :- Convolvulus pluricaulis, श्यामक्रांता, श्यामक्रांता, विष्णुक्रांता, स्पीडव्हील, सांखोली, विष्णुकरंदी, विष्णुक्रांती, कृष्णक्रांती, शंकावल्ल, विष्णुक्रांता, कृष्ण-क्रांती, एरविष्णुक्रांता

शंखपुष्पीपासून मिळते :- वनस्पती

शंखपुष्पीचे उपयोग आणि फायदे:-

अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, शंखपुष्पी (कॉन्व्होल्युलस प्लुरिकौलिस) चे उपयोग आणि फायदे खाली नमूद केले आहेत.^(HR/2)

• खराब मेमरी : शंखपुष्पीचा मध्य (बुद्धीमत्ता सुधारणारा) गुणधर्म स्मरणशक्ती आणि एकाग्रता वाढवतो.
• निद्रानाश : शंखपुष्पीचे वात संतुलन आणि मध्य गुण मनाला शांत करून तणाव आणि निद्रानाश नियंत्रित करण्यास मदत करतात.
• अपस्मार : शंखपुष्पीचे मध्य आणि रसायन गुणधर्म एपिलेप्सी आणि इतर मानसिक रोगांचा धोका कमी करण्यास मदत करतात.
• अपचन आणि बद्धकोष्ठता : त्याच्या मध्यम रेचक स्वभावामुळे, शंखपुष्पी पचनास मदत करते आणि बद्धकोष्ठता, कावीळ, आमांश आणि मूळव्याध डिस्पेप्सिया यांसारख्या जठरोगविषयक समस्या हाताळते.
• सुरकुत्या विरोधी : वृद्धत्व, कोरडी त्वचा आणि त्वचेमध्ये ओलावा नसणे यामुळे सुरकुत्या दिसतात. हे आयुर्वेदानुसार वाढलेल्या वातामुळे होते. शंखपुष्पी तेलामध्ये सुरकुत्या विरोधी गुणधर्म असतात आणि ते त्वचेला आर्द्रता टिकवून ठेवण्यास मदत करतात. त्याच्या रसायन (कायाकल्प) प्रभावामुळे, ते त्वचेच्या पेशींचे ऱ्हास कमी करण्यास मदत करते आणि वृद्धत्व विरोधी एजंट म्हणून कार्य करते. १/२ ते १ चमचा शंखपुष्पी चूर्ण घ्या. b थोडे मध टाकून चेहरा आणि मानेला लावा. d प्रक्रिया पूर्ण होण्यासाठी किमान 20-30 मिनिटे द्या. d साध्या, थंड पाण्यात धुवा.
• पुरळ : कफ-पिट्टा दोष असलेल्या त्वचेच्या प्रकारात मुरुम आणि मुरुम सामान्य आहेत. कफ वाढणे, आयुर्वेदानुसार, सेबम उत्पादनास प्रोत्साहन देते, ज्यामुळे छिद्र बंद होतात. यामुळे पांढरे आणि ब्लॅकहेड्स दोन्ही होतात. पित्ताच्या वाढीमुळे लाल पापड (अडथळे) आणि पू भरलेला जळजळ देखील होतो. शंखपुष्पी वापरून मुरुमांवर नियंत्रण ठेवता येते. जास्त सीबम उत्पादन आणि छिद्र रोखताना ते चिडचिड कमी करते. हे रोपण (उपचार) आणि सीता (थंड) आहे या वस्तुस्थितीमुळे आहे. १/२ ते १ चमचा शंखपुष्पी चूर्ण घ्या. b थोडे मध टाकून चेहरा आणि मानेला लावा. d प्रक्रिया पूर्ण होण्यासाठी किमान 20-30 मिनिटे द्या. d साध्या, थंड पाण्यात धुवा.
• जखम भरून येणे, जखम बरी होणे : शाखपुष्पी जखमेच्या जलद उपचारांना प्रोत्साहन देते, सूज कमी करते आणि त्वचेची नैसर्गिक रचना पुनर्संचयित करते. हे त्वचेची जळजळ कमी करण्यास देखील मदत करते. हे रोपण (उपचार) आणि सीता (थंड) यांच्या गुणांशी संबंधित आहे. टिपा: अ. शंखपुष्पी पावडर 1 ते 2 चमचे मोजा. b 2-4 कप पाण्यात उकळून त्याचे प्रमाण 1 कप पर्यंत कमी करा. b जखमेच्या जलद उपचारासाठी, द्रव फिल्टर करा आणि प्रभावित क्षेत्र दिवसातून एक किंवा दोनदा स्वच्छ करा.

Video Tutorial

शंखपुष्पी वापरताना घ्यावयाची काळजी:-

अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, शंखपुष्पी (कन्व्होल्व्हुलस प्लुरिकॉलिस) घेताना खालील खबरदारी घेणे आवश्यक आहे.^(HR/3)

• शंखपुष्पी शिफारशीत डोसमध्ये आणि कालावधीत घ्या कारण जास्त डोस घेतल्यास पोटाची हालचाल होण्यासारख्या समस्या उद्भवू शकतात.
• शंखपुष्पी तेल शरीराला लावण्यापूर्वी कोणत्याही प्रकारचे बेस ऑइल जसे की खोबरेल तेलाने पातळ केल्यानंतर वापरा.

• शंखपुष्पी घेताना विशेष खबरदारी घ्यावी:-

  अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, शंखपुष्पी (कन्व्होल्युलस प्लुरिकॉलिस) घेताना खालील विशेष खबरदारी घेणे आवश्यक आहे.^(HR/4)

  • स्तनपान : नर्सिंग दरम्यान, केवळ वैद्यकीय देखरेखीखाली शंखपुष्पी वापरा.
  • हृदयविकार असलेले रुग्ण : शंखपुष्पीचा तुमच्या आधीपासून अस्तित्वात असलेल्या अँटीहाइपरटेन्सिव्ह औषधासोबत वापर करताना, तुमच्या रक्तदाबावर लक्ष ठेवा. हे शंखपुष्पीच्या उच्च रक्तदाब कमी करण्याच्या क्षमतेमुळे होते.
  • गर्भधारणा : गर्भधारणेदरम्यान, शंखपुष्पीचा वापर केवळ वैद्यकीय देखरेखीखाली करा.
  • ऍलर्जी : तुमची त्वचा अतिसंवेदनशील असल्यास, शंखपुष्पीची पाने किंवा मुळांची पेस्ट मध किंवा दुधात मिसळा.

  शंखपुष्पी कशी घ्यावी:-

  अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, शंखपुष्पी (कॉन्व्होल्युलस प्लुरिकौलिस) खाली नमूद केलेल्या पद्धतींमध्ये घेता येईल.^(HR/5)

  • दुधासह शंखपुष्पी पावडर : अर्धा ते एक चमचा शंखपुष्पी चूर्ण कोमट दुधासोबत घ्या, शक्यतो सकाळी लवकर घ्या. स्मरणशक्ती तसेच लक्ष केंद्रित करण्यासाठी या थेरपीचा दररोज वापर करा
  • पाण्याबरोबर शंखपुष्पी रस : शंखपुष्पीचा रस ३ ते ४ चमचे घ्या. ते एका ग्लास पाण्यात मिसळा आणि दिवसातून दोन वेळा सेवन करा. एपिलेप्सीचा धोका कमी करण्यासाठी हे द्रावण दररोज वापरा.
  • शंखपुष्पी कॅप्सूल : शंखपुष्पीच्या एक ते दोन कॅप्सूल घ्या. शक्यतो पाककृतींनंतर ते दूध किंवा पाण्यासोबत खा.
  • शंखपुष्पी तेल : शंखपुष्पी तेलाचे दोन घट घ्या. टाळूवर आणि केसांना सातत्याने मसाज करा. या उपायाचा नियमित वापर करा किंवा जेव्हाही तुम्हाला चिंता व्यतिरिक्त खरोखरच तणाव जाणवेल.
  • शंखपुष्पी डेकोक्शन : पन्नास टक्के ते एक चमचा शंखपुष्पी चूर्ण घ्या. 2 ते 4 मग पाण्यात एक कप कमी होईपर्यंत ते वाफवून घ्या. इजा लवकर बरी होण्यासाठी द्रव फिल्टर करा तसेच प्रभावित क्षेत्र दिवसातून 1 किंवा 2 वेळा स्वच्छ करा.

  शंखपुष्पी किती घ्यावी:-

  अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, शंखपुष्पी (कॉन्व्होल्युलस प्लुरिकौलिस) खाली नमूद केलेल्या प्रमाणात घ्याव्यात.^(HR/6)

  • शंखपुष्पी चूर्ण : एक चौथा ते अर्धा चमचे दिवसातून दोनदा.
  • शंखपुष्पी रस : दिवसातून एकदा किंवा दोनदा 2 ते 4 चमचे.
  • शंखपुष्पी कॅप्सूल : दिवसातून दोन वेळा एक ते दोन कॅप्सूल.
  • शंखपुष्पी टॅब्लेट : दिवसातून दोन वेळा एक ते दोन गोळ्या.
  • शंखपुष्पी तेल : दोन ते पाच कमी होतात किंवा आपल्या गरजेनुसार.

  शंखपुष्पीचे दुष्परिणाम:-

  अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, शंखपुष्पी (कॉन्व्होल्युलस प्लुरिकॉलिस) घेताना खालील दुष्परिणाम विचारात घेणे आवश्यक आहे.^(HR/7)

  • या औषधी वनस्पतीच्या दुष्परिणामांबद्दल अद्याप पुरेसा वैज्ञानिक डेटा उपलब्ध नाही.

  शंखपुष्पीशी संबंधित वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न:-

  Question. शंखपुष्पी सिरपची किंमत किती आहे?

  Answer. शंखपुष्पी सिरप बाजारात विविध प्रकारच्या पॅक आकारात तसेच ब्रँड नावांमध्ये उपलब्ध आहे. डाबर, उदाहरणार्थ, शंखपुष्पी सिरपच्या 450 मिलीसाठी 150 रुपये, तर बैद्यनाथला त्याच प्रमाणात 155 रुपये मोजावे लागतात.

  Question. शंखपुष्पीचे कोणते प्रकार बाजारात उपलब्ध आहेत?

  Answer. शंखपुष्पी खालील स्वरूपात बाजारात उपलब्ध आहे: 1. मॅपल सिरप 2. टॅब्लेट संगणक 3. चूर्ण (पावडर) किंवा चूर्ण (पावडर) 4. एक्स्ट्रॅक्ट कॅप्सूल

  Question. शंखपुष्पीचे रासायनिक घटक कोणते?

  Answer. शंखपुष्पीमध्ये शंखपुष्पीन, कॉन्व्होलामाइन आणि कॉन्व्होलीन या अल्कलॉइड्स व्यतिरिक्त डी-ग्लूकोज, माल्टोज, रॅमनोज आणि सुक्रोजचे प्रमाण जास्त असते. चरबी, अस्थिर तेले, प्रथिने आणि अमीनो ऍसिड देखील असतात.

  Question. शंखपुष्पी तणाव कमी करू शकतो?

  Answer. शंखपुष्पी तणाव आणि तणाव आणि चिंता कमी करण्यासाठी कॉर्टिसॉल, एक तणाव संप्रेरक कमी करण्यास मदत करू शकते.

  Question. नैराश्यासाठी शंखपुष्पी चांगली आहे का?

  Answer. शंखपुष्पीच्या ऊर्जावान घटकांमध्ये अल्कलॉइड्स, फ्लेव्हॅनॉइड्स आणि कूमरिनचा समावेश होतो, त्यात अँटीडिप्रेसेंट निवासी किंवा व्यावसायिक गुणधर्म आहेत जे चिंतेच्या उपचारात मदत करतात.

  Question. मानसिक आरोग्य सुधारण्यासाठी मी शंखपुष्पी वापरू शकतो का?

  Answer. होय, शंखपुष्पीचे पैलू तणाव आणि चिंता कमी करण्यास मदत करू शकतात. हे परत लाथ मारण्यास आणि मनाला आराम देण्यास देखील मदत करू शकते. शंखपुष्पी हे स्मरणशक्ती वाढवणारे आणि मेंदूचे शक्तिशाली बूस्टर देखील आहे. तरीसुद्धा, दररोज शंखपुष्पी वापरणे सुरू करण्यापूर्वी, तुम्हाला तुमच्या डॉक्टरांना भेटण्याची आवश्यकता आहे.

  Question. निद्रानाशासाठी शंखपुष्पी चांगली आहे का?

  Answer. शंखपुष्पी मेंदूचे वैशिष्ट्य सुधारते. शंखपुष्पीमध्ये सक्रिय घटक असतात जे मनाला परत आणण्यास आणि तणाव कमी करण्यास मदत करतात. परिणामी, ते उपशामक म्हणून कार्य करू शकते आणि निद्रानाशच्या उपचारांमध्ये कार्य करू शकते.

  Question. शंखपुष्पी हे एपिलेप्सी हाताळण्यासाठी वापरले जाऊ शकते का?

  Answer. पारंपारिक औषधांमध्ये शंखपुष्पीचा उपयोग तंत्रिका टॉनिक म्हणून केला जातो. हे मुख्य मज्जासंस्थेसह कार्य करते आणि अपस्मार व्यवस्थापनास देखील मदत करू शकते.

  Question. शंखपुष्पी हिस्टीरियावर उपचार करण्यासाठी उपयुक्त आहे का?

  Answer. उत्कटतेच्या किंवा उत्साहाच्या जलद प्रचुरतेला उन्माद असे म्हणतात. होय, शंखपुष्पी मध्यम उन्मादात मदत करण्यासाठी मन पुनर्संचयित करण्याचे कार्य करते. हे उर्जा देणारे म्हणून कार्य करते आणि मेंदूला चांगले कार्य करण्यास मदत करते. हे मनाच्या प्रक्रियेला शांत करून तणाव कमी करण्यास देखील मदत करते.

  शंखपुष्पीची मध्या (बुद्धीमत्ता सुधारणारी) इमारत उन्मादाची लक्षणे दूर करण्यास मदत करू शकते. हे मनाच्या निरोगी कार्यप्रदर्शनास मदत करते आणि उन्माद भागाचा धोका देखील कमी करते.

  SUMMARY

  त्याच्या मध्यम रेचक इमारतींचा परिणाम म्हणून, ते पचन तसेच अनियमित आतड्यांसंबंधी हालचाल कमी करण्यास मदत करते. त्याच्या एंटीडिप्रेसंट निवासी गुणधर्मांमुळे, ते मनोवैज्ञानिक निरोगीपणाला प्रोत्साहन देते तसेच नैराश्याच्या उपचारांमध्ये मदत करू शकते.