Vijaysar (Pterocarpus marsupium)

विजयसर ही एक “रसायण” (कायाकल्प करणारी) औषधी वनस्पती आहे जी आयुर्वेदात अनेकदा वापरली जाते.^(HR/1)

तिक्त (कडू) गुणवत्तेमुळे, विजयसरची साल आयुर्वेदिक मधुमेह व्यवस्थापनात महत्त्वाची भूमिका बजावते. याला “द मिरॅकल क्युअर फॉर डायबिटीज” असेही म्हणतात. त्याच्या अँटिऑक्सिडंट आणि दाहक-विरोधी गुणधर्मांमुळे, विजयसर स्वादुपिंडाच्या पेशींचे नुकसान टाळून आणि इन्सुलिन स्राव वाढवून रक्तातील साखरेचे व्यवस्थापन करण्यास मदत करते. विजयसर लाकडाच्या कपमध्ये रात्रभर साठवून ठेवलेले पाणी पिणे ही रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करण्याची जुनी पद्धत आहे. 1-2 विजयसर कॅप्सूल दिवसातून दोनदा घेणे मधुमेह आणि वजन कमी करण्यासाठी देखील फायदेशीर आहे. विजयसरची अँटिऑक्सिडंट क्रिया यकृताला मुक्त रॅडिकल्समुळे होणाऱ्या पेशींच्या नुकसानीपासून वाचवते. विजयसर खराब कोलेस्टेरॉल आणि फॅटी ऍसिडचे उत्पादन कमी करून हृदयाचे आरोग्य सुधारते आणि त्याच्या अँटिऑक्सिडंट आणि दाहक-विरोधी प्रभावांमुळे शरीराचे वजन नियंत्रित ठेवते. विजयसरचे अतिसार प्रतिबंधक गुणधर्म विष्ठेची वारंवारता कमी करून अतिसाराचे व्यवस्थापन करण्यास मदत करू शकतात आणि त्याची अँथेलमिंटिक क्रिया आतड्यांतील कृमी बाहेर काढण्यात मदत करू शकते. त्याच्या बॅक्टेरियाच्या वाढीस प्रतिबंध करणारा पदार्थ आणि दाहक-विरोधी वैशिष्ट्यांमुळे, विजयसर पावडर त्वचेवर जळजळ आणि संक्रमणासारख्या त्वचेच्या विकारांवर उपचार करण्यासाठी पाण्यासह त्वचेवर लावता येते. विजयसरच्या पानांचा रस मधात मिसळून जखमांवर लावल्याने जखमा भरण्यास मदत होते. रक्तातील साखर कमी करण्याच्या गुणधर्मामुळे, मधुमेही व्यक्तींनी विजयसरचा वापर सावधगिरीने केला पाहिजे कारण यामुळे रक्तातील साखरेची पातळी तीव्रपणे कमी होऊ शकते.

विजयसर म्हणूनही ओळखले जाते :- टेरोकार्पस मार्सुपियम, भारतीय किनो ट्री, मलबार किनो, बिजासर, आसन, बिजाका, असनाका, आजर, पियासाला, पितासाला, आसन, लाल चंदेऊर, वेंगा, बिबाला, पिशाला, चंदन लाल, चन्ननलाल, वेंगाई, येगी, वेगिसा, बीजाक प्रियक, सर्जक

विजयसर यांच्याकडून मिळतो :- वनस्पती

विजयसरचे उपयोग आणि फायदे:-

अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, विजयसार (Pterocarpus marsupium) चे उपयोग आणि फायदे खाली नमूद केले आहेत.^(HR/2)

• मधुमेह : आयुर्वेदानुसार विजयसर तिक्त (कडू) आणि कफ-पित्त संतुलित करण्याच्या वैशिष्ट्यांमुळे चयापचय वाढवून साखरेचे प्रमाण नियंत्रित करण्यासाठी फायदेशीर आहे.
• मधुमेहाची गुंतागुंत : विजयसरचा काशया (तुरट) गुणधर्म मधुमेहाच्या लक्षणांवर नियंत्रण ठेवण्यास मदत करतो जसे की वारंवार लघवी, जास्त तहान, आळस आणि जास्त खाणे.
• रक्तस्त्राव विकार : विजयसरचे पित्त शांत करणारे आणि काशया (तुरट) गुणधर्म रक्तस्त्राव रोगांच्या उपचारात मदत करतात.
• लठ्ठपणा : विजयसरचा कफ किंवा अमा (चुकीच्या पचनामुळे शरीरातील विषारी अवशेष) कमी करणारे गुणधर्म चरबी कमी करण्यास, शरीरातील विषारी पदार्थ काढून टाकण्यास आणि चयापचय वाढविण्यास मदत करतात.
• गॅस्ट्रोइंटेस्टाइनल विकार : विजयसरची अमा (चुकीच्या पचनामुळे शरीरातील विषारी अवशेष) कमी होत आहेत आणि काशया (तुरट) गुणधर्म चिडचिडे आतडी सिंड्रोम, अतिसार आणि अपचनास मदत करतात.
• अकाली केस पांढरे होणे : विजयसरचे पित्त संतुलित करणारे आणि काशया (तुरट) गुण अकाली केस पांढरे होण्यावर नियंत्रण ठेवण्यास मदत करतात.
• त्वचा संक्रमण : कश्यया (तुरट) गुणामुळे, विजयसरचा दाह, सूज आणि त्वचेच्या कोणत्याही प्रकारच्या संसर्गावर चांगला परिणाम होतो.
• घाव : त्याच्या थंड शक्तीमुळे, विजयसर जखमेच्या बाबतीत वेदना आणि सूज दूर करते.
• दातदुखी : कश्यया (तुरट) गुणधर्मामुळे, विजयसर साल दातदुखीवर उपचार करण्यासाठी वापरली जाऊ शकते.

Video Tutorial

विजयसर वापरताना घ्यावयाची खबरदारी:-

अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, विजयसार (Pterocarpus marsupium) घेताना खालील खबरदारी घेणे आवश्यक आहे.^(HR/3)

• कषयाच्या गुणधर्मामुळे बद्धकोष्ठता वाढवते या वस्तुस्थितीमुळे तुम्हाला अनियमित मलविसर्जन होत असल्यास विजयसर थोड्या प्रमाणात वापरा.

• विजयसर घेताना घ्यावयाची विशेष खबरदारी:-

  अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, विजयसार (Pterocarpus marsupium) घेताना खालील विशेष खबरदारी घेणे आवश्यक आहे.^(HR/4)

  • स्तनपान : तुम्ही नर्सिंग करताना विजयसर घेत असाल तर तुमच्या वैद्यकीय व्यावसायिकांशी बोला.
  • मधुमेहाचे रुग्ण : विजयसरमुळे रक्तातील साखरेचे प्रमाण चढ-उतार होऊ शकते. यामुळे, विजयसर आणि मधुमेहविरोधी औषधे घेत असताना तुमच्या रक्तातील साखरेच्या पातळीचा मागोवा घेणे ही एक चांगली सूचना आहे.
  • गर्भधारणा : तुम्ही गर्भवती असाल आणि विजयसर घेत असाल तर तुमच्या वैद्यकीय व्यावसायिकाशी बोला.
  • ऍलर्जी : तुमची त्वचा अतिसंवेदनशील असल्यास, विजयसरच्या पानांचा रस किंवा पावडर खोबरेल तेल किंवा वाढलेल्या पाण्यात मिसळा.

  विजयसर कसे घ्यावे:-

  अनेक वैज्ञानिक अभ्यासानुसार, विजयसार (टेरोकार्पस मार्सुपियम) खाली नमूद केलेल्या पद्धतींमध्ये घेतले जाऊ शकतात.^(HR/5)

  • विजयसर चूर्ण : विजयसर चूर्णाचा चौथा ते अर्धा चमचा घ्या. पाककृतींपूर्वी आदर्शपणे दिवसातून दोनदा ते कोमट पाण्याने गिळावे.
  • विजयसर कॅप्सूल : एक ते दोन विजयसर गोळ्या घ्याव्यात. दिवसातून दोनदा डिश बनवण्यापूर्वी ते कोमट पाण्याने प्या.
  • विजयसर ग्लास टम्बलर : रात्रीच्या वेळी विजयसर स्टेमलेस ग्लासमध्ये पाणी थेट ठेवा, ते पाणी स्टेमलेस ग्लासमध्ये आठ ते दहा तास राहू द्या. पाणी नक्कीच तपकिरी सावलीत बदलेल. डायबिटीजच्या समस्या दूर करण्यासाठी हे तपकिरी रंगाचे पाणी सकाळी रिकाम्या पोटावर प्या.
  • विजयसर पावडर : अर्धा ते एक चमचा विजयसर पावडर घ्या. पेस्ट तयार करण्यासाठी ते पाण्यात मिसळा आणि त्याचप्रमाणे प्रभावित भागात लावा. पाच ते सात मिनिटे बसू द्या, नळाच्या पाण्याने चांगले धुवा. सूज आणि सूज व्यवस्थापित करण्यासाठी आठवड्यातून एक ते 2 वेळा या उपचाराचा वापर करा.
  • विजयसर पानांचा रस : एक ते दोन चमचे विजयसर पानांचा रस घ्या. ते मधात मिसळा आणि त्याचप्रमाणे प्रभावित भागावर समान रीतीने वापरा, ते पाच ते 10 मिनिटे बसू द्या. स्वच्छ पाण्याने धुवा. इजा लवकर बरी होण्यासाठी दिवसातून एक ते दोन वेळा या द्रावणाचा वापर करा.

  विजयसर किती घ्यावा:-

  अनेक वैज्ञानिक अभ्यासानुसार, विजयसार (टेरोकार्पस मार्सुपियम) खाली नमूद केलेल्या प्रमाणात घेतले पाहिजे.^(HR/6)

  • विजयसर चूर्ण : एक चौथा ते अर्धा चमचा दिवसातून दोन वेळा.
  • विजयसर कॅप्सूल : एक ते दोन कॅप्सूल दिवसातून दोनदा.
  • विजयसर रस : एक ते २ चमचे किंवा तुमच्या गरजेनुसार.
  • विजयसर पेस्ट : एक चौथा ते अर्धा चमचा किंवा तुमच्या मागणीनुसार.
  • विजयसर पावडर : पन्नास टक्के ते एक टिस्पून किंवा तुमच्या गरजेनुसार.

  विजयसरचे दुष्परिणाम:-

  अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, विजयसार (Pterocarpus marsupium) घेताना खालील दुष्परिणाम विचारात घेणे आवश्यक आहे.^(HR/7)

  • या औषधी वनस्पतीच्या दुष्परिणामांबद्दल अद्याप पुरेसा वैज्ञानिक डेटा उपलब्ध नाही.

  विजयसरशी संबंधित वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न:-

  Question. विजयसरचे रासायनिक घटक कोणते आहेत?

  Answer. विजयसरमध्ये फिनोलिक संयुगे, अल्कलॉइड्स, टॅनिन, प्रथिने, लिक्विरिटिजेनिन आणि आयसोलिक्विरिटिजेनिन, इतर गोष्टींबरोबरच जास्त प्रमाणात असते. त्याची अँटी-हायपोग्लायसेमिक, अँटी-डायरियल, तसेच अँटी-हेमोरेजिक कार्ये या घटकांमुळे होतात.

  Question. विजयसर लाकडाचे शेल्फ लाइफ काय आहे?

  Answer. विजयसर लाकडाचे शेल्फ लाइफ सुमारे 3 वर्षे आहे.

  Question. विजयसर लाकडाची किंमत किती आहे?

  Answer. विजयसर लाकडाची किंमत रु. 150 ते रु. ७००.

  Question. हे हर्बल वुड टम्बलर वापरताना मी माझी नियमित औषधे घेणे थांबवू शकतो का?

  Answer. नाही, तुम्हाला तुमच्या सुचवलेल्या औषधांचा डोस सोडण्याची किंवा बदलण्याची गरज नाही. या स्टेमलेस ग्लासचा तुमच्या जीवनात सहायक म्हणून वापर केला जाऊ शकतो. तरीही, तुमच्या रक्तातील ग्लुकोजच्या अंशांची सतत तपासणी करणे ही एक उत्तम संकल्पना आहे.

  Question. विजयसर वुड टम्बलरमधील पिण्याचे पाणी वापरासाठी सुरक्षित आहे का?

  Answer. होय, विजयसर इमारती लाकडाचे पाणी सेवन केल्याने मधुमेहाच्या समस्या व्यवस्थापनात मदत होऊ शकते.

  Question. विजयसार अतिसार बरा करतो का?

  Answer. विजयसरमध्ये अतिसार विरोधी घरे आहेत आणि ते अतिसाराच्या लक्षणांच्या व्यवस्थापनात देखील मदत करतात. एका संशोधनानुसार, विजयसर हार्टवुड अर्कमध्ये फ्लेव्होनॉइड्सच्या अस्तित्वामुळे अतिसाराची वारंवारता आणि गंभीरता कमी झाली.

  Question. विजयसर लाकडाचे पाणी प्यायल्याने मधुमेह बरा होऊ शकतो का?

  Answer. होय, विजयसर लाकडाच्या डब्यातून पाणी प्यायल्याने मधुमेह व्यवस्थापनास मदत होऊ शकते. फ्लेव्हानोइड्सच्या उपस्थितीमुळे, विजयसरमध्ये मधुमेहविरोधी गुणधर्म असल्याचे मानले जाते. Epicatechin, विजयसर झाडाच्या सालातून काढलेला फ्लेव्होनॉइड, इन्सुलिनची पातळी वाढवण्यासाठी तसेच इन्सुलिन संश्लेषणात गुंतलेल्या पेशींचे संरक्षण आणि पुनरुज्जीवन करण्यासाठी अभ्यासात दर्शविले गेले आहे. 1. रात्रभर, विजयसर टंबलरमध्ये पाणी ठेवा. 2. दुसऱ्या दिवशी पाणी पिण्यास सुरक्षित आहे. 3. टंबलर पाण्याचा रंग लालसर तपकिरी करू शकतो, परंतु त्याला चव नसेल. 4. जर तुम्ही मधुमेहविरोधी औषधे घेत असाल, तर तुमच्या रक्तातील साखरेची पातळी नियमितपणे तपासा कारण विजयसर रक्तातील साखरेची पातळी खूपच कमी करू शकते.

  Question. विजयसर ल्युकोडर्मा बरा करू शकतो का?

  Answer. कृतीचा तपशीलवार दृष्टीकोन अज्ञात असला तरी, एका अभ्यासात असे घोषित करण्यात आले आहे की विजयसर ल्युकोडर्मासारख्या त्वचेच्या समस्यांवर उपचार करण्यासाठी मदत करू शकते.

  Question. विजयसर अतिरिक्त चरबी कमी करतो का?

  Answer. लठ्ठपणा विरोधी घरे परिणाम म्हणून, विजयसर शरीरातील चरबी कमी करण्यास मदत करते. हे शरीरातील चयापचय प्रक्रिया वाढवते आणि कोलेस्टेरॉल तसेच ट्रायग्लिसराइड अंश कमी करते, ज्यामुळे वजन कमी होते.

  होय, खराब पचनामुळे शरीरात जमा होणारी अतिरिक्त चरबी कमी होण्यास विजयसर मदत करू शकते. उष्ण (उष्णता) तसेच पाचन (अन्न पचन) या उच्च गुणांमुळे विजयसर या विकारावर नियंत्रण ठेवण्यास मदत करते. हे उत्कृष्ट गुण पचनास मदत करतात तसेच चरबीची वाढ थांबवण्यास तसेच शरीरात जमा होण्यास मदत करतात.

  Question. विजयसर कोलेस्टेरॉलची पातळी कमी करण्यास कशी मदत करते?

  Answer. विजयसरचे अँटिऑक्सिडंट आणि दाहक-विरोधी प्रभाव कोलेस्ट्रॉलचे निरीक्षण करण्यास मदत करतात. हे शीर्ष गुण शरीरातील खराब कोलेस्टेरॉल (LDL) कमी होण्यास मदत करतात, परिणामी चांगले कोलेस्ट्रॉल पातळी टिकून राहते.

  रक्तवाहिन्यांमध्ये अमा (चुकीच्या पचनामुळे शरीरातील विषारी अवशेष) स्वरूपात दूषित पदार्थ तयार करणे आणि जमा करणे यामुळे उच्च कोलेस्ट्रॉल होते. ही समस्या अन्नाची कमतरता किंवा अपुऱ्या पचनामुळे उद्भवते. विजयसरची उष्ना (उष्णता) तसेच पाचन (अन्न पचन) उच्च गुण या व्यवस्थापनात मदत करतात.

  Question. अॅनिमियामध्ये विजयसरचे काय फायदे आहेत?

  Answer. अॅनिमियामध्ये विजयसरचे कार्य टिकवून ठेवण्यासाठी अनुभवजन्य माहिती हवी असली तरी, ते डायबेटिक अॅनिमिया (मधुमेहाचा परिणाम म्हणून अयोग्य आहाराच्या सेवनामुळे उद्भवणारी स्थिती) च्या व्यवस्थापनात मदत करू शकते.

  होय, Vijayasar पित्त दोष असमानतेमुळे होणार्‍या अशक्तपणाच्या उपचारात मदत करू शकते. विजयसरचे कषय (तुरट) आणि पित्त स्थिर करणारे गुणधर्म या विकाराच्या व्यवस्थापनात मदत करतात.

  Question. हत्तीरोगासाठी विजयसरचे काय उपयोग आहेत?

  Answer. हत्तीरोगात विजयसरचे कार्य टिकवून ठेवण्यासाठी पुरेसे वैज्ञानिक पुरावे नसले तरी. तथापि, त्यात दाहक-विरोधी इमारती आहेत ज्यामुळे हत्तीरोगाशी संबंधित सूज कमी होण्यास मदत होते.

  आयुर्वेदात हत्तीरोगाचे वर्णन श्लेपद असे केले आहे. ही अशी स्थिती आहे जी जेव्हा 3 दोष (विशेषतः कफ दोष) समतोल नसतात तेव्हा विकसित होते, ज्यामुळे खराब झालेल्या ठिकाणी जळजळ होते. विजयसरचा कफ संतुलित करणे आणि सोथर (दाह विरोधी) गुणधर्म या आजाराच्या व्यवस्थापनात मदत करतात.

  Question. विजयसर लाकडाचे काय उपयोग?

  Answer. विजयसरच्या हृदयाचे लाकूड अनेक प्रकारचे पुनर्संचयित फायदे प्रदान करते. विजयसर इमारती लाकडात रात्रभर साठवलेल्या अल्कोहोल पिण्याच्या पाण्याने रक्तातील ग्लुकोजचे प्रमाण नियंत्रित केले जाऊ शकते. विजयसर लाकूड एक तुरट आहे जे त्वचेच्या पेशींना आकुंचित करण्यास प्रवृत्त करते तसेच दाहक-विरोधी इमारतींमुळे सूज कमी करते.

  Question. विजयसर पोटातील जंत काढण्यास मदत करतो का?

  Answer. त्याच्या अँथेल्मिंटिक गुणधर्मांमुळे, विजयसर पोटातील कृमी काढून टाकण्यास मदत करते. हे शरीरातून परजीवी जंत काढून टाकते आणि यजमानाचे कोणतेही नुकसान करत नाही.

  होय, विजयसर पोटातील जंत काढण्यास मदत करतात. अपुरे किंवा कमकुवत अन्न पचन झाल्यामुळे वर्म्स विकसित होतात. उष्ना (उष्ण) वर्ण आणि पाचन (पचन) क्षमतेमुळे विजयसर या आजारावर लक्ष ठेवण्यास मदत करतो.

  Question. विजयसर तुमचे यकृत निरोगी ठेवते का?

  Answer. होय, विजयसर यकृत निरोगी आणि संतुलित ठेवतो कारण त्यात अँटिऑक्सिडंटसदृश घटक (फ्लेव्होनॉइड्स) असतात. हे घटक पूरक रॅडिकल्सशी लढतात आणि पेशींना (यकृताच्या) नुकसानीपासून संरक्षण देतात. परिणामी, हेपॅटोप्रोटेक्टिव्ह कृती शोधली गेली.

  होय, विजयसर निरोगी आणि संतुलित यकृत राखण्यात मदत करू शकते. पित्त दोषाच्या असमानतेमुळे अपचन तसेच एनोरेक्सिया नर्व्होसासारखे यकृताचे विकार निर्माण होतात. पिट्टा घरांमध्ये सुसंवाद साधण्याच्या परिणामी, विजयसर या विकारावर लक्ष ठेवण्यास मदत करतो. त्याची उष्ण (उबदार) प्रकृती आणि पाचन (पचन) निवासी किंवा व्यावसायिक मालमत्ता भूक उत्तेजित करण्यास तसेच पचन सुधारण्यास मदत करते. त्याची रसायन (नूतनीकरण) इमारत देखील संपूर्ण आरोग्य राखण्यास मदत करते.

  Question. Vijaysarचा मूत्रपिंडांवरील परिणाम काय आहे?

  Answer. सूचित डोसमध्ये घेतल्यास विजयसरचे कोणतेही प्रतिकूल परिणाम होत नाहीत. तरीही, विजयसर वापरण्यापूर्वी, तुम्ही नेहमी तुमच्या वैद्यकीय व्यावसायिकांना भेट द्या.

  Question. विजयसर दातांच्या विकारांवर फायदेशीर आहे का?

  Answer. होय, विजयसरचे तुरट आणि बरे करण्याचे गुण देखील दातदुखीच्या तोंडी समस्या हाताळण्यासाठी उपयुक्त ठरतात. हे तोंडात त्वचेच्या पेशी तयार करून हिरड्या तसेच दात वाढवते.

  होय, विजयसर सूज आणि संसर्ग यांसारख्या दंत समस्यांवर मदत करू शकते, जे सहसा वात-पित्त दोषाच्या असंतुलनामुळे उद्भवतात. विजयसरचे पित्त-संतुलन आणि काशय (तुरट) हे गुण या आजारावर नियंत्रण ठेवण्यास मदत करतात.

  SUMMARY

  तिखट (कडू) उच्च गुणवत्तेचा परिणाम म्हणून, विजयसरची साल आयुर्वेदिक मधुमेह निरीक्षणामध्ये आवश्यक कार्य करते. याला “मधुमेहासाठी चमत्कारिक उपचार” असेही म्हणतात.