लाजवंती (मिमोसा पुडिका)

लाजवंती ही वनस्पती “स्पर्श-मी-नॉट” म्हणून ओळखली जाते.^(HR/1)

“हे सामान्यतः एक उच्च-मूल्याची शोभेची वनस्पती म्हणून ओळखली जाते जी विविध उपचारात्मक वापरासाठी देखील वापरली जाते. त्याच्या अँटिऑक्सिडंट वैशिष्ट्यांमुळे, लाजवंती इंसुलिन स्राव वाढवून रक्तातील साखरेचे व्यवस्थापन करण्यास मदत करते. लघवीच्या अडचणींसाठी ते फायदेशीर आहे कारण त्यात एक द्रव्य आहे. लघवीचे प्रमाण वाढवणारा पदार्थ प्रभाव, ज्यामुळे लघवीचे उत्पादन वाढते. लाजवंती त्याच्या अँटीकॉन्व्हल्संट गुणधर्मांमुळे एपिलेप्सीच्या उपचारात मदत करू शकते. त्याच्या अँटिऑक्सिडंट आणि बॅक्टेरियाच्या वाढीस प्रतिबंध करणारा पदार्थ गुणांमुळे, लाजवंती पेस्ट जखमेच्या उपचारांना गती देऊ शकते. त्याच्या दाहक-विरोधी गुणधर्मांमुळे, ते देखील जखमांशी संबंधित वेदना आणि सूज कमी करण्यास मदत करते. आयुर्वेदानुसार लाजवंतीची सीता (थंड) आणि काशया (तुरट) वैशिष्ट्ये मूळव्याध व्यवस्थापनात मदत करू शकतात. वात संतुलित गुणधर्मांमुळे, लाजवंतीची पेस्ट जखमांवर लावल्यास कपाळ मायग्रेन वेदना कमी करण्यास मदत करू शकते.

लाजवंती या नावानेही ओळखले जाते :- मिमोसा पुडिका, समंगा, वरक्रांता, नमस्कारी, लाजुबिलता, अदमलाती, लजाका, लज्जावंती, स्पर्श-मी-नॉट, रिसामणी, लजावंती, लजामणी, छुइमुई, लजौनी, मुत्तिदासेनूई, मचीकेगिडा, लज्जावती, थोट्टा वाती, लजावती, लज्जावती, लजावती तोत्तलचुरुंगी, मुदुगुडामारा.

लाजवंती यांच्याकडून मिळते :- वनस्पती

लाजवंतीचे उपयोग आणि फायदे:-

अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, Lajvanti (Mimosa Pudica) चे उपयोग आणि फायदे खाली नमूद केले आहेत.^(HR/2)

• मूळव्याध : आयुर्वेदात मूळव्याधांना अर्श म्हणतात आणि ते खराब आहार आणि बैठी जीवनशैलीमुळे होते. तिन्ही दोष, विशेषत: वात यांना याचा परिणाम होतो. बद्धकोष्ठता वाढलेल्या वातामुळे होतो, ज्यामध्ये पचनशक्ती कमी असते. यामुळे गुदाशयाच्या नसा विस्तारतात, परिणामी ढीग वाढतात आणि अस्वस्थता, खाज सुटणे आणि जळजळ यांसारखी लक्षणे दिसतात. पित्त आणि कफ संतुलित करण्याच्या वैशिष्ट्यांमुळे, लाजवंती मूळव्याधांच्या व्यवस्थापनात मदत करते. सीता (थंड) वर्ण आणि काशय (तुरट) गुणधर्मामुळे, ते जळजळ आणि अस्वस्थता देखील कमी करते.
• अतिसार : आयुर्वेदात अतिसाराला अतिसार असे संबोधले जाते. हे खराब पोषण, दूषित पाणी, प्रदूषक, मानसिक तणाव आणि अग्निमांड्य (कमकुवत पचनशक्ती) यांचा परिणाम म्हणून घडते. हे सर्व चल वात वाढण्यास कारणीभूत ठरतात. यामुळे वात खराब झाला, ज्यामुळे अमा तयार झाला आणि शरीराच्या विविध ऊतींमधून आतड्यात द्रव आणला गेला, जो स्टूलमध्ये मिसळतो. यामुळे सैल, पाणीदार आतड्याची हालचाल किंवा अतिसार होतो. कफ संतुलित करण्याच्या वैशिष्ट्यामुळे, लाजवंती आमाच्या पचनास मदत करते आणि पचन सुधारते, म्हणून अतिसार नियंत्रित करते.
• आमांश : अग्नीमांड्य (कमी पाचन अग्नी) हा आहाराच्या चुकीच्या सवयींमुळे होऊ शकतो, परिणामी कफ दोष असंतुलन होतो. यामुळे अमाचा संचय होतो, जो मलमूत्रात मिसळतो आणि कधीकधी पोट फुगवतो. कफ संतुलित करण्याच्या गुणधर्मामुळे, लाजवंती आमाच्या पचनास मदत करते आणि आमांशाची लक्षणे कमी करते.
• अलोपेसिया : अलोपेसिया ही केसगळतीची स्थिती आहे ज्यामुळे डोक्यावर टक्कल पडते. याला आयुर्वेदात खलित्य असे म्हणतात. अलोपेसिया असंतुलित पिट्टा दोषामुळे होतो, ज्यामुळे केसांची मुळे कमकुवत होतात आणि केस गळतात. पिट्टा संतुलित करण्याच्या गुणधर्मांमुळे, लाजवंती पित्त दोषाचा त्रास टाळण्यास मदत करते, ज्यामुळे केसांची मुळे कमकुवत होण्यापासून बचाव होतो आणि त्यामुळे अनैसर्गिक केस गळतीचे व्यवस्थापन होते.
• मूळव्याध : मूळव्याध, ज्याला आयुर्वेदात अर्श असेही म्हणतात, हा खराब आहार आणि बैठी जीवनशैलीचा परिणाम आहे. हे तिन्ही दोष, विशेषत: वात आणि पित्त यांना बिघडवते, परिणामी पचनशक्ती कमी होते आणि शेवटी, दीर्घकालीन बद्धकोष्ठता. यामुळे गुदाशयातील नसांचा विस्तार होतो, परिणामी मूळव्याध तयार होतात. सीता (थंड) आणि काशया (तुरट) वैशिष्ट्यांमुळे, जळजळ किंवा खाज सुटण्यासाठी लाजवंतीची पेस्ट किंवा मलम मूळव्याधांवर लावले जाऊ शकते.
• मायग्रेन : मायग्रेन हा पित्त दोष वाढल्यामुळे होणारा डोकेदुखीचा आजार आहे. पित्ता संतुलित करण्याच्या गुणधर्मामुळे, मायग्रेन आराम देण्यासाठी लाजवंतीची पेस्ट कपाळावर लावली जाते.

Video Tutorial

लाजवंती वापरताना घ्यावयाची खबरदारी:-

अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, लाजवंती (मिमोसा पुडिका) घेताना खालील खबरदारी घेणे आवश्यक आहे.^(HR/3)

• लाजवंती घेताना घ्यावयाची विशेष खबरदारी:-

  अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, लाजवंती (मिमोसा पुडिका) घेताना खालील विशेष खबरदारी घेणे आवश्यक आहे.^(HR/4)

  • स्तनपान : पुरेसा क्लिनिकल डेटा नसल्यामुळे, नर्सिंग करताना लाजवंतीचा वापर टाळणे किंवा प्रथम वैद्यकीय व्यावसायिकांना भेटणे चांगले आहे.
  • गर्भधारणा : पुरेसा वैज्ञानिक डेटा नसल्यामुळे, गरोदर असताना लाजवंती वापरणे टाळणे किंवा प्रथम डॉक्टरांना भेटणे योग्य आहे.

  लाजवंती कशी घ्यावी:-

  अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, लाजवंती (मिमोसा पुडिका) खाली नमूद केलेल्या पद्धतींमध्ये घेतली जाऊ शकते.^(HR/5)

  किती घ्यावी लाजवंती:-

  अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, लाजवंती (मिमोसा पुडिका) खाली नमूद केलेल्या प्रमाणात घेतले पाहिजे.^(HR/6)

  लाजवंती चे दुष्परिणाम:-

  अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, Lajvanti (Mimosa Pudica) घेताना खालील दुष्परिणाम विचारात घेणे आवश्यक आहे.^(HR/7)

  • या औषधी वनस्पतीच्या दुष्परिणामांबद्दल अद्याप पुरेसा वैज्ञानिक डेटा उपलब्ध नाही.

  लाजवंतीशी संबंधित वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न:-

  Question. लाजवंती कशी वाढेल?

  Answer. लाजवंती ही वाढण्यासाठी मूलभूत वनस्पती आहे. हे बियाणे किंवा फांद्यांच्या कटिंग्जपासून उगवता येते, तथापि, सतत रुजलेल्या कलमांचे हस्तांतरण/रोपण केल्याने नक्कीच झाडाला इजा होईल आणि ती धक्का बसेल.

  Question. लाजवंतीच्या झाडाचे आयुष्य किती आहे?

  Answer. लाजवंतीच्या झाडाचे साधारण आयुर्मान 20 वर्षे असते.

  Question. लाजवंती वापरण्याचे इतर कोणते मार्ग आहेत?

  Answer. तोंडी अंतर्ग्रहण 1. लाजवंती कॅप्सूल: a. एक लाजवंती कॅप्सूल पाण्यासोबत रिकाम्या पोटी किंवा डॉक्टरांनी सांगितल्याप्रमाणे घ्या. बाह्य उपयोज्यता 1. लाजवंतीची पेस्ट अ. मूठभर ताजी लाजवंतीची पाने गोळा करा. c पेस्ट तयार करण्यासाठी पाने एकत्र मॅश करा. b एक गुळगुळीत पेस्ट करण्यासाठी, आपण अतिरिक्त पाणी देखील जोडू शकता. d जखमा किंवा सूज लवकर बरे करण्यासाठी ही पेस्ट वापरा.

  Question. लाजवंती मधुमेहाचे व्यवस्थापन करण्यास मदत करते का?

  Answer. होय, Lajvanti चा रक्तातील साखर कमी करणारा प्रभाव मधुमेह मेल्तिसच्या व्यवस्थापनात मदत करू शकतो. त्याच्या अँटिऑक्सिडंट आणि दाहक-विरोधी गुणांमुळे, लाजवंतीमधील विशिष्ट पदार्थ स्वादुपिंडाच्या पेशी सुरक्षित करतात आणि इन्सुलिन सोडण्याचे प्रमाण वाढवतात. हे मधुमेहाच्या प्रशासनात तसेच मधुमेह-संबंधित समस्यांना प्रतिबंध करण्यास मदत करते.

  मधुमेहा या नावाने ओळखल्या जाणार्‍या मधुमेहाच्या समस्या वात-कफ दोषाच्या चिंतेमुळे आणि खराब पचनामुळे उद्भवतात. बिघडलेल्या अन्न पचनामुळे स्वादुपिंडाच्या पेशींमध्ये अमा (पचन बिघडल्यामुळे शरीरात सोडलेला विषारी कचरा) तयार होतो, ज्यामुळे इन्सुलिनच्या क्रियाकलापात अडथळा येतो. कफा संतुलित निवासी गुणधर्मांमुळे, लाजवंती इंसुलिनचे सामान्य कार्य टिकवून ठेवण्यास तसेच मधुमेह थेरपीमध्ये मदत करू शकते.

  Question. नैराश्यासाठी लाजवंतीचे काय फायदे आहेत?

  Answer. त्याच्या एंटीडिप्रेसंट निवासी किंवा व्यावसायिक गुणधर्मांमुळे, लाजवंती क्लिनिकल नैराश्याच्या उपचारात काम करू शकते. त्यात फ्लेव्होनॉइड्ससारखे सेंद्रिय पदार्थ असतात, जे शरीरातील रासायनिक सेरोटोनिन वाढविण्यास मदत करतात, ज्यामुळे नैराश्य कमी होण्यास मदत होते.

  Question. लाजवंती अपस्मारात मदत करते का?

  Answer. होय, लाजवंतीचे अँटीकॉनव्हलसंट गुण अपस्मारावर मदत करू शकतात. त्यात फ्लेव्होनॉइड्सचा समावेश होतो, जे स्नायूंच्या आकुंचन नियंत्रित करण्यास तसेच आक्षेप थांबविण्यास मदत करतात.

  Question. लाजवंती लघवीचे प्रमाण वाढवण्यासाठी उपयुक्त आहे का?

  Answer. होय, त्याच्या लघवीचे प्रमाण वाढवणारा पदार्थ क्रियाकलाप परिणाम म्हणून, Lajvanti लघवीचे प्रमाण वाढवणारा पदार्थ मदत करते. हे लघवीचे आउटपुट वाढवते आणि अतिरिक्त व्हॉल्यूमच्या बाबतीत देखील उपयुक्त आहे.

  Question. लाजवंती सापाच्या विषाविरुद्ध काम करते का?

  Answer. होय, लाजवंतीचा उपयोग सर्पाच्या विषबाधापासून लोकांचे संरक्षण करण्यासाठी केला जाऊ शकतो. सापाच्या विषामध्ये विषाचा समावेश असतो जो गंभीर प्रतिक्रिया निर्माण करू शकतो, ज्यामध्ये प्राणघातक परिणाम होतो. लाजवंती हे लक्ष्य वेबसाइटवर पोहोचण्याआधी रक्तप्रवाहात विष निष्प्रभ करण्यास मदत करून विषविरोधी म्हणून कार्य करते.

  Question. अळीचा प्रादुर्भाव कमी करण्यासाठी लाजवंती कशी मदत करते?

  Answer. त्याच्या अँथेल्मिंटिक निवासी किंवा व्यावसायिक गुणधर्मांमुळे, लाजवंती अळीचे आक्रमण कमी करण्यात मदत करू शकते. लाजवंतीमधील अँटीपॅरासायटिक रसायने परजीवी वर्म्सचे काम खराब करतात किंवा कमी करतात, ज्यामुळे त्यांची शरीरातून सुटका होते.

  Question. लाजवंती कामोत्तेजक म्हणून काम करते का?

  Answer. होय, लाजवंतीमध्ये कामोत्तेजक निवासी गुणधर्म असू शकतात. हे शुक्राणूंची संख्या आणि गतिशीलता वाढवते. अनेक अभ्यासानुसार, लाजवंती स्खलन पुढे ढकलून लैंगिक-संबंधित कार्यक्षमता वाढवते.

  Question. मलेरियासाठी लाजवंती फायदेशीर आहे का?

  Answer. लाजवंतीमध्ये फ्लेव्होनॉइड्सचा समावेश आहे, ज्यात बॅक्टेरियाविरोधी निवासी किंवा व्यावसायिक गुणधर्म आहेत तसेच परजीवीची वाढ रोखून जंगल तापाच्या उपचारात मदत होऊ शकते.

  Question. अतिसारासाठी लाजवंतीचे फायदे काय आहेत?

  Answer. लाजवंतीमध्ये टॅनिन, फ्लेव्होनॉइड्स आणि अल्कलॉइड्सचा समावेश होतो, हे सर्व पाचन गतिशीलता कमी करण्यास मदत करतात. त्याची बॅक्टेरियाच्या वाढीस प्रतिबंध करणारा पदार्थ क्रियाकलाप अतिसारास कारणीभूत असलेल्या जंतूंच्या विकासापासून संरक्षण करते.

  अतिसार, याला आयुर्वेदात अतिसार असेही म्हणतात, अपर्याप्त आहार पथ्ये, संक्रमित पाणी, विषारी पदार्थ, मानसिक तणाव आणि अग्निमांड्य (कमकुवत पचनसंस्थेची आग) यासह विविध प्रकारांमुळे उत्तेजित होतो. यातील प्रत्येक चल वात वाढवते. हा वाढलेला वात असंख्य भौतिक पेशींमधून द्रव आतड्यांमधला हलवतो, जिथे तो विष्ठेमध्ये मिसळतो, ज्यामुळे सैल, पाणचट क्रिया किंवा अतिसार होतो. लाजवंतीचे ग्रही (शोषक) तसेच कषय (तुरट) गुण जास्तीचे द्रव शोषून घेण्यास आणि अतिसाराच्या व्यवस्थापनास मदत करतात.

  Question. लाजवंती हे गर्भनिरोधक म्हणून वापरले जाऊ शकते का?

  Answer. त्याच्या शुक्राणूनाशक निवासी किंवा व्यावसायिक गुणधर्मांचा परिणाम म्हणून, लाजवंतीचा वापर गर्भनिरोधक म्हणून केला जाऊ शकतो. हे टेस्टोस्टेरॉनची पातळी कमी करते, ज्यामुळे शुक्राणूंची संख्या कमी होते.

  Question. गॅस्ट्रिक अल्सरसाठी लाजवंती चांगली आहे का?

  Answer. होय, Lajvanti पोटाच्या फोडाच्या उपचारात मदत करू शकते. लाजवंतीमध्ये असलेले फ्लेव्होनॉइड्स, पोटातील आम्लीय वातावरणास निष्प्रभावी करण्यास मदत करतात, गळूमुळे निर्माण झालेल्या जळजळ व्यतिरिक्त अल्सरची निर्मिती कमी करतात.

  पोटातील अल्सर अपचन आणि असंतुलित पित्त दोषामुळे उत्तेजित होतात, तसेच जळजळ होण्यासारखी चिन्हे आणि लक्षणे निर्माण करू शकतात. पित्त सुसंगतता आणि सीता (थंड करणारे) उत्कृष्ट गुणांमुळे, लाजवंती पोटाच्या फोडावर लक्ष ठेवण्यास मदत करते. हे जळजळीत तसेच पुरवठा कमी करण्यासारख्या लक्षणे कमी करण्यात मदत करते.

  Question. लाजवंती जखम भरण्यास मदत करते का?

  Answer. होय, लाजवंती पेस्ट दुखापत बरी होण्यास मदत करू शकते. लाजवंतीमधील फायटोकॉन्स्टिट्यूंट्समधील अँटी-ऑक्सिडंट, अँटी-इंफ्लेमेटरी आणि अँटी-बॅक्टेरियल गुण दुखापती घट्ट होण्यास आणि बंद होण्यास मदत करतात. हे याव्यतिरिक्त कोलेजनच्या संश्लेषणात तसेच नवीन त्वचेच्या पेशींच्या पुनरुत्थानात मदत करते. हे त्याचप्रमाणे जखमेतील संसर्गाचा धोका कमी करते, ज्यामुळे ते अधिक जलद बरे होते.

  कोणत्याही बाह्य दुखापतीचा परिणाम म्हणून जखमा तयार होऊ शकतात तसेच अस्वस्थता, जळजळ आणि रक्तस्त्राव यांसारखी चिन्हे ट्रिगर करू शकतात. सीता (थंड) आणि रोपण (उपचार) वैशिष्ट्यांमुळे, लाजवंती जखमेच्या उपचारांना मदत करते. हे वेदना कमी करण्यास आणि सूज कमी करण्यास मदत करते तसेच जखमेच्या उपचारांना प्रेरणा देते.

  Question. लाजवंती सूज कमी करण्यास मदत करते का?

  Answer. त्याच्या दाहक-विरोधी निवासी गुणधर्मांचा परिणाम म्हणून, लाजवंती पेस्ट पीडित भागात लागू केल्यावर सूज कमी करण्यास मदत करू शकते. हे जळजळ होणा-या कॉन्सिलिएटर्सच्या विकासास प्रतिबंध करून वेदना तसेच जळजळ कमी करते.

  सूज ही एक चिन्हे आणि लक्षण आहे जी जखमांसह विविध आरोग्य समस्यांमध्ये येऊ शकते. त्याच्या सीता (थंड) गुणांमुळे, लाजवंतीची पेस्ट प्रभावित ठिकाणी लावल्याने सूज कमी होण्यास मदत होते.

  Question. लाजवंती डोकेदुखीसाठी फायदेशीर आहे का?

  Answer. पुरेशी वैज्ञानिक माहिती नसतानाही, अनेक संशोधन अभ्यास दाखवतात की लाजवंती निराशा दूर करण्यात मदत करू शकते. मायग्रेन डोकेदुखीसह डोकेदुखी दूर करण्यासाठी लाजवंती पेस्ट मंदिराशी संबंधित असू शकते.

  पित्त दोष असमानतेमुळे निराशा निर्माण होते. त्याच्या पिट्ट्या सुसंगत इमारतींच्या परिणामी, डोकेदुखी दूर करण्यासाठी लाजवंतीची पेस्ट कपाळावर लावली जाऊ शकते.

  SUMMARY

  हे सामान्यतः उच्च-मूल्य सजावटीच्या वनस्पती म्हणून ओळखले जाते जे विविध उपचार वापरांसाठी देखील वापरले जाते. त्याच्या अँटिऑक्सिडंट वैशिष्ट्यांमुळे, लाजवंती इंसुलिन स्राव वाढवून रक्तातील साखरेची पातळी नियंत्रित करण्यास मदत करते.