भोपळा (कुकर्बिटा मॅक्सिमा)

भोपळा, ज्याला कडू खरबूज म्हणून ओळखले जाते,” ही निसर्गातील सर्वात फायदेशीर औषधी भाज्यांपैकी एक आहे कारण त्यात जीवनसत्त्वे, खनिजे आणि अँटिऑक्सिडंट्स जास्त आहेत जे आपल्याला निरोगी राहण्यास मदत करतात.^(HR/1)

भोपळा शरीरात इन्सुलिन स्राव वाढवून मधुमेहाच्या व्यवस्थापनात मदत करू शकतो. तुमची प्रतिकारशक्ती वाढवण्यासाठी ही एक उत्तम भाज्यांपैकी एक आहे. वनस्पतीचे सर्व भाग वापरले जात असले तरी, बिया त्यांच्या पौष्टिक मूल्यामुळे अधिक महत्त्वाच्या बनल्या आहेत. भोपळ्याच्या बियांमध्ये उपचारात्मक क्षमता असलेले बायोएक्टिव्ह पदार्थ भरपूर असतात. बियाण्यापासून काढलेले तेल सौंदर्य प्रसाधने, खाद्यपदार्थ आणि न्यूट्रास्युटिकल्समध्ये संरक्षक आणि जोड म्हणून वापरले जाते. भोपळ्याच्या बियांचे तेल त्वचेला तरुण आणि निरोगी ठेवण्यास मदत करते.”

भोपळा म्हणून देखील ओळखले जाते :- कुकरबिटा मॅक्सिमा, रंगा, कुमडा, कुंबलाकाई, दुड्डे, अल तुंबी, , कोरोन, परांगिकाजी, पुशिनी, गुम्मडी, सफुरीकोमरा, फारसी, हलवा कड्डू, लाल दुधिया, मत्तंगा, शरद ऋतूतील स्क्वॅश, हिवाळी स्क्वॅश, लाल लौकी,

भोपळा मिळतो :- वनस्पती

भोपळ्याचे उपयोग आणि फायदे:-

अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, भोपळा (Cucurbita maxima) चे उपयोग आणि फायदे खाली नमूद केले आहेत.^(HR/2)

• जंत संक्रमण : क्युकरबिटिन आणि अल्कलॉइड्स ही भोपळ्यामध्ये सक्रिय संयुगे आहेत. भोपळ्याचे अँथेलमिंटिक (आतड्यातील जंत-प्रतिरोधक) कार्य या रसायनांमुळे होते.
• अतिक्रियाशील मूत्राशय (OAB) लक्षणे : अतिक्रियाशील मूत्राशय ही अशी स्थिती आहे ज्यामुळे लघवीची तातडीची गरज भासते. भोपळ्याच्या बियांच्या तेलामध्ये सिटोस्टेरॉलचा समावेश होतो, जे मूत्रमार्गात असंयम ठेवण्यास मदत करू शकतात. तथापि, साइटोस्टेरॉल्स कार्य करणारी नेमकी पद्धत अज्ञात आहे.
• केस गळणे : भोपळ्याच्या बियांच्या तेलामध्ये फायटोस्टेरॉलचा समावेश होतो, जे टेस्टोस्टेरॉन आणि एंड्रोस्टेरॉन सारख्या पुरुष संप्रेरकांच्या निर्मितीमध्ये गुंतलेल्या एन्झाइमवर परिणाम करतात. विशिष्ट प्रक्रिया अज्ञात असूनही, भोपळ्याच्या बियांचे तेल पुरुषांच्या केसगळतीच्या उपचारात प्रभावी असल्याचे मानले जाते.

Video Tutorial

भोपळा वापरताना घ्यावयाची काळजी:-

अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, भोपळा (Cucurbita maxima) घेताना खालील खबरदारी घेणे आवश्यक आहे.^(HR/3)

• भोपळा घेताना घ्यावयाची विशेष खबरदारी:-

  अनेक वैज्ञानिक अभ्यासानुसार, भोपळा (Cucurbita maxima) घेताना खालील विशेष खबरदारी घेणे आवश्यक आहे.^(HR/4)

  • स्तनपान : भोपळा कमी प्रमाणात सेवन करणे जोखीममुक्त आहे. तरीसुद्धा, स्तनपान करवताना भोपळा पूरक आहार घेण्यापूर्वी, तुम्ही तुमच्या वैद्यकीय व्यावसायिकांना भेटले पाहिजे.
  • मध्यम औषध संवाद : CNS औषधे भोपळ्याशी जोडू शकतात. भोपळा लघवीचे प्रमाण वाढवणारा पदार्थ म्हणून कार्य करू शकतो, शरीरात लिथियमचे शोषण कमी करतो. परिणामी, CNS औषधांसह भोपळा किंवा भोपळा पूरक आहार घेण्यापूर्वी आपल्या डॉक्टरांशी बोलणे चांगले आहे.
  • गर्भधारणा : भोपळा कमी प्रमाणात सेवन करणे जोखीममुक्त आहे. तथापि, गर्भवती असताना भोपळा पूरक आहार घेण्यापूर्वी, आपण आपल्या डॉक्टरांना भेटावे.

  भोपळा कसा घ्यावा:-

  अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, भोपळा (Cucurbita maxima) खाली नमूद केलेल्या पद्धतींमध्ये घेतला जाऊ शकतो.^(HR/5)

  • भोपळा बी चूर्ण : एक चतुर्थांश ते अर्धा चमचा भोपळ्याच्या बियांचे चूर्ण मध किंवा पाण्यात मिसळून दुपारच्या जेवणानंतर तसेच रात्रीच्या जेवणानंतर घ्या.
  • भोपळा बियाणे तेल : अर्धा ते एक टीस्पून भोपळ्याच्या बियांचे तेल घ्या. ते सलाडला गार्निश करण्यासाठी वापरा किंवा सूपमध्ये समाविष्ट करा.
  • भोपळा बियाणे कॅप्सूल : भोपळ्याच्या एक ते दोन गोळ्या घ्या. दुपारचे जेवण तसेच रात्रीच्या जेवणानंतर ते पाण्याने गिळावे.
  • त्वचेसाठी भोपळा बियाणे तेल : भोपळ्याच्या बियांचे तेल 2 ते 5 घट घ्या. खोबरेल तेलाचा समावेश करा तसेच चांगले मिसळा. ते त्वचेवर लावा आणि शिवाय ते आत घेण्यास परवानगी द्या. ते त्वचेला मॉइश्चरायझ करते तसेच ते हायड्रेटेड दिसते.
  • भोपळा हेअर पॅक : एक कप कापलेल्या भोपळ्याला मॅश करा. एक चौथा कप खोबरेल तेल घाला. २ चमचे मध घाला. मिश्रणाला एकसारखेपणा येईपर्यंत कंडिशनर येईपर्यंत योग्यरित्या मिसळा. आपले केस थेट काही भागात विभाजित करा. ओलसर केसांच्या प्रत्येक भागावर हेअर मास्क लावा. नाजूकपणे मालिश करा तसेच आपल्या केसांच्या आकारानुसार पसरवा. वीस ते तीस मिनिटे तसेच राहू द्या. ते शैम्पू तसेच कोमट पाण्याने स्वच्छ करा.

  भोपळा किती घ्यावा:-

  अनेक वैज्ञानिक अभ्यासानुसार, भोपळा (Cucurbita maxima) खाली नमूद केलेल्या प्रमाणात घ्यावा.^(HR/6)

  • भोपळा चूर्ण : अर्धा ते एक चमचे दिवसातून दोन वेळा.
  • भोपळा तेल : अर्धा ते एक टीस्पून दिवसातून दोनदा किंवा आपल्या गरजेनुसार.
  • भोपळा कॅप्सूल : दिवसातून दोन वेळा एक ते दोन कॅप्सूल.

  भोपळ्याचे दुष्परिणाम:-

  अनेक वैज्ञानिक अभ्यासांनुसार, भोपळा (Cucurbita maxima) घेताना खालील दुष्परिणाम विचारात घेणे आवश्यक आहे.^(HR/7)

  • या औषधी वनस्पतीच्या दुष्परिणामांबद्दल अद्याप पुरेसा वैज्ञानिक डेटा उपलब्ध नाही.

  भोपळ्याशी संबंधित वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न:-

  Question. भोपळ्याचा रस पिऊ शकतो का?

  Answer. होय, तुम्ही पिकलेल्या भोपळ्यातून रस काढू शकता. 1. भोपळा धुवून पुसून काढा. 2. एका ब्लेंडरमध्ये प्युरीमध्ये मिसळा. 3. रस सारखी सुसंगतता करण्यासाठी, थोडे पाणी घाला. 4. चव वाढवण्यासाठी गाजराचा रस, किसलेले जायफळ, दालचिनी किंवा आल्याचा रस घाला. 5. मिश्रणात लिंबाच्या रसाचे काही थेंब पिळून घ्या. 6. काही तास किंवा रात्रभर रेफ्रिजरेट करा. 7. सर्व्ह करण्यापूर्वी खोलीच्या तपमानावर आणा.

  Question. भोपळा एक फळ आहे का?

  Answer. भोपळ्यासह सर्व स्क्वॅश हे बियाणे वनस्पतीचे खाद्य पुनरुत्पादक भाग आहेत हे लक्षात घेऊन फळे म्हणून वर्गीकृत केले जातात.

  Question. आपण भोपळे कसे शिजवायचे?

  Answer. तयार, भाजलेले, उकडलेले, तसेच बार्बेक्यूड भोपळा हे सर्व पर्याय आहेत. त्वचेसह किंवा त्याशिवाय, ते मॅश केले जाऊ शकते आणि तयार देखील केले जाऊ शकते. भोपळा याव्यतिरिक्त सूप म्हणून वापरला जाऊ शकतो किंवा पेय म्हणून बदलू शकतो.

  Question. मी भोपळ्याच्या बिया कशा खाऊ?

  Answer. भोपळ्याच्या बिया सुकवल्यानंतर, शिजवल्यानंतर किंवा भाजून घेतल्यावर ते अखंड सेवन केले जाऊ शकतात. ते जेवणाच्या दरम्यान किंवा सॅलडवर शिंपडले जाऊ शकतात.

  Question. लहान मुलांसाठी भोपळ्याचे काय फायदे आहेत?

  Answer. भोपळ्यातील उच्च फायबर वेब सामग्री बाळांना बद्धकोष्ठतेपासून दूर ठेवण्यास मदत करते. हे पचनसंस्थेला मदत करते तसेच शौचास नियंत्रित ठेवते. हे त्याचप्रमाणे रोगप्रतिकारक शक्ती सुधारते आणि उर्जेची डिग्री देखील सुधारते.

  Question. जर तुम्ही खूप भोपळ्याच्या बिया खाल्ल्या तर काय होईल?

  Answer. भोपळ्याच्या बियांचे भरपूर सेवन केल्याने बद्धकोष्ठता होऊ शकते. हे त्याच्या रुक्षा (कोरड्या) उच्च गुणवत्तेमुळे आहे. भोपळ्याच्या बिया पाणी भिजवतात, ज्यामुळे विष्ठा घट्ट होण्यास चालना मिळते. याचा परिणाम म्हणून अनियमितता दिसून येते.

  Question. जास्त भोपळा खाल्ल्याने केशरी होऊ शकते?

  Answer. जर तुम्ही भरपूर भोपळा खाल्ले तर तुमची त्वचा काही काळ केशरी होईल. या आजारासाठी कॅरोटेनेमिया हा वैद्यकीय शब्द आहे. भोपळ्यामध्ये बीटा-कॅरोटीन नावाचे रंगद्रव्य असते, ज्यामुळे हा प्रतिसाद मिळतो. कॅरोटेनेमिया कोणत्याही वयात कोणत्याही व्यक्तीला त्रास देऊ शकतो, तथापि मुलांमध्ये तो सर्वात जास्त असतो.

  Question. भोपळा मधुमेहासाठी चांगला आहे का?

  Answer. भोपळा मधुमेहींसाठी फायदेशीर ठरू शकतो. त्यात D-chiro-inositol नावाचा घटक समाविष्ट आहे, जो स्वादुपिंडाच्या इंसुलिन स्राव वाढवण्यासाठी जबाबदार आहे. तथापि, या भागाच्या मधुमेहविरोधी क्रियाकलापाचे विशिष्ट उपकरण अद्याप अज्ञात आहे.

  Question. वजन कमी करण्यासाठी भोपळ्याचा रस चांगला आहे का?

  Answer. होय, भोपळ्याचा रस वजन कमी करण्यास मदत करू शकतो. हे इन्सुलिन प्रतिरोधक क्षमता कमी करून इन्सुलिनची संवेदनशीलता वाढवते. यामुळे रक्तातील ग्लुकोजचे प्रमाण नियंत्रणात राहण्यास मदत होते आणि त्यामुळे वजन कमी होते.

  Question. भोपळ्याच्या बियांचे फायदे काय आहेत?

  Answer. भोपळ्याच्या बियांमध्ये लक्षणीय प्रमाणात असंतृप्त चरबी असते, ज्यामुळे रक्तवाहिन्यांमध्ये चरबी जमा होण्यास तसेच हृदय व रक्तवाहिन्यासंबंधी रोग टाळण्यास मदत होते. बियांमध्ये आढळणारे अँटिऑक्सिडंट्स हानिकारक पूरक रेडिकल काढून टाकण्यास आणि पेशींचे नुकसान थांबविण्यास मदत करतात. यामुळे फुफ्फुस, स्तन आणि पोटाच्या कर्करोगाच्या पेशींचा धोका कमी होतो. हे प्रोस्टेट वाढ नियंत्रित करते आणि शरीरातील हानिकारक कोलेस्टेरॉलचे प्रमाण कमी करते.

  भोपळ्याच्या बियांचे क्रिमिघ्न (अँटी-वॉर्म) गुण आतड्यांतील कृमी काढून टाकण्यास मदत करतात. रिकाम्या पोटावर, बिया फोडल्या जातात आणि दूध किंवा मधात देखील दिले जातात.

  Question. भोपळ्याच्या बियांचे तेल थेट त्वचेवर लावता येते का?

  Answer. भोपळ्याच्या बियांचे तेल अत्यंत टोकाचे असल्यामुळे ते त्वचेवर लावण्यापूर्वी ते नारळ किंवा ऑलिव्ह तेलाने कमकुवत करणे चांगले.

  Question. भोपळा तुमच्या त्वचेसाठी चांगला आहे का?

  Answer. टोकोफेरॉल, कॅरोटीन आणि फायटोस्टेरॉल सारख्या सक्रिय घटकांना भोपळ्याच्या अँटिऑक्सिडंट क्रियांचे श्रेय दिले जाते. हे पेशींचे नुकसान दुरुस्त करण्यात मदत करते आणि कोलेजन उत्पादन सुधारते. हे दोलायमान तसेच निरोगी त्वचा राखण्यात मदत करते.

  Question. संधिवात साठी भोपळा चांगला आहे का?

  Answer. विशिष्ट संशोधन अभ्यासानुसार, भोपळ्याच्या बियांचे तेल सांधेदुखीच्या लक्षणांवर लक्ष ठेवण्यास मदत करू शकते.

  Question. भोपळ्याचे तेल केसांसाठी चांगले आहे का?

  Answer. होय, जस्त आणि पोटॅशियम सारख्या मोठ्या प्रमाणात खनिजांच्या उपस्थितीमुळे, भोपळ्याचे तेल मुलांच्या केसांसाठी उत्कृष्ट असल्याचे मानले जाते. ही खनिजे रक्तप्रवाहात मदत करतात तसेच निरोगी आणि संतुलित केसांचा विकास करण्यास उद्युक्त करतात. त्याच्या दाहक-विरोधी गुणांमुळे ते केसांची मुळे उघडण्यास देखील मदत करते.

  भोपळ्याचे तेल बनवण्यासाठी भोपळ्याच्या बिया वापरल्या जातात. स्निग्धा (तेलकट) गुणवत्तेमुळे हे केसांसाठी फायदेशीर ठरू शकते, जे टाळू आणि केसांचा कोरडेपणा दूर करण्यास मदत करते. हे कोंडा प्रतिबंध आणि केसांच्या विकासात देखील मदत करते. टिपा 1. अंदाजे 1 कप भोपळ्याचे तुकडे मॅश करा. 2. 14 कप खोबरेल तेलात घाला. 2. 2 टेस्पून मिसळा. मध 4. मिश्रण कंडिशनर सारखे होईपर्यंत पूर्णपणे मिसळा. 5. आपल्या केसांमध्ये काही भाग करा. 6. आपल्या बोटांचा वापर करून, केसांच्या प्रत्येक भागावर हेअर मास्क लावा. 7. हळुवारपणे मसाज करा आणि केसांच्या संपूर्ण लांबीवर पसरवा. 8. 20 ते 30 मिनिटे बाजूला ठेवा. 9. ते धुण्यासाठी शैम्पू आणि कोमट पाण्याचा वापर करा.

  SUMMARY

  भोपळा शरीरात इन्सुलिन स्राव वाढवून मधुमेह मेल्तिसच्या व्यवस्थापनात मदत करू शकतो. तुमची प्रतिकारशक्ती सुधारण्यासाठी हे सर्वोत्कृष्ट भाज्यांपैकी एक आहे.